Ik kwam afgelopen woensdag (27 september 2023) dit bericht tegen: ‘IJslanders redden papegaaiduikers door ze van klif te gooien’. Gewoonlijk vinden de jonge papegaaiduikers hun weg naar zee door zich op het maanlicht te richten, maar ze worden dezer dagen in de war gebracht door de lichten van Vestmannaeyjar, waardoor ze gedesoriënteerd raken en hun weg naar zee niet kunnen vinden.
Hoe kon ik bij het dit nieuwsitem op nu.nl niet denken aan mijn eigen bezoek – alweer 22 jaar geleden – aan een kolonie papegaaiduikers op het rotseiland Ingólfshöfði op IJsland?
Ik was die zomer van 2001 een volle maand op IJsland. Temperatuurtechnisch had ik het zwaar die vakantie: het kwik kwam daar in die tijd niet hoger dan 15 °C. Daarbij gold de natuurwet dat er bij stralend mooi weer standaard een noordenwind woei. En die kwam rechtstreeks van de Noordpool…
Vogeltechnisch had ik op IJsland echter een geweldige tijd: ik zag, onder andere, Noordse stormvogels, grote jagers, giervalken (overigens de nationale vogel van IJsland), ijsduikers en dus papegaaiduikers.
De morgen dat ik naar de kolonie Fratercula arctica ging moest ik eerst per minibus reizen, vervolgens per (gammele) Ford-terreinwagen en het laatste stuk moest ik, samen met een groep medetoeristen, plaatsnemen in een hooiwagen die door een trekker door de slikken naar de kaap werd getrokken (zie de foto boven deze weblogbijdrage).
De bestuurster van de tractor die ons naar de kaap zou brengen heette Eyrun, een naam die wel bij IJsland paste. Ze had rood haar en een grof postuur en ook dat vond ik wel passen bij dit afgelegen eiland van ijs en vuur.
Eyrun stuurde ons door het niemandsland tussen kust en kaap, dat was ontstaan door het droogvallen bij eb van dat stuk land. Ik zag toen al grote jagers (een grote, een meeuwachtige vogel) op polletjes gras zitten.
Toen we op de plaats van bestemming uitstapten, zei onze chauffeuse/gids Eyrun dat we bij elkaar moesten blijven: de grote jagers konden namelijk eenlingen aanvallen. Zij was zelf al een paar keer gemeen gepikt door die grote vogels.
In mijn vakantiedagboek van destijds schreef ik vervolgens: ‘Met een omtrekkende beweging beslopen we de kuikens van deze meeuwachtigen. Ze liepen bij onze nadering niet weg.’ Met de kennis van nu zou ik zeggen: moet je het als ecologisch bewuste vogelaar wel willen om zo dicht bij de jongen van grote jagers te komen? Maar goed, we verschrikten die jonkies dus niet.
Wat me als amateur-vogelaar vooral is bijgebleven van mijn bezoek aan die kolonie, is dat de puffins zo zwijgzaam waren. Ik was van meeuwen- en Noordse sternkolonies gewend dat er een enorm gekrakeel omheen hing. Deze geluidloosheid was onwerkelijk.
De kuikens van de papegaaiduikers zaten nu in holen in de grond tot midden augustus. De vogels die we nu zagen waren ’teenagers’, aldus Eyrun, ze ‘zaten daar wat mooi te zijn’. Eh, oké, Eyrun, jij bent hier geboren, dus jij zult het wel weten, maar bij mijn weten zit een dier nooit zomaar mooi te wezen, maar goed.
Eyrun vertelde ons nog dat papegaaiduikers het gedrag van grote jagers konden lezen: zo kon het voorkomen dat een groepje van deze carnavalesk gevederde vogels het ene ogenblik rustig bleef zitten omdat het zag dat de zeerover geen kwaad in de zin had, maar het volgende moment in paniek opvloog omdat de Stercorarius skua een van hen wilde verschalken.
In ons gezelschap was er nog een jongetje dat een van die kuikens opjoeg, tegen het vooraf door Eyrun uitgesproken verbod in dat je alle vogels op de kaap niet mocht verschrikken of verjagen. Zijn ouders grepen niet in, daarom riep ik verhit naar die galbak dat hij op moest houden met zijn verstorende activiteiten.
Eyrun had die jonge vandaal evenmin terechtgewezen. Noem het toeval, maar toen we terugliepen naar de trekker-met-aanhangwagen, voerde een grote jager een dreigende duikvlucht op haar uit. En dat terwijl ze tot nu toe gespaard was gebleven voor dergelijke verjaagacties van deze roofmeeuwen. Was het hun manier om Eyrun te straffen voor het feit dat ze verzuimd had hun kroost te beschermen?
