Het prachtige gedicht Chanson d’automne (Herfstlied) Van Paul Verlaine op – heel toepaselijk – de muur van een kerkhof in Leiden (klik op de foto voor een vergroting, zodat de tekst leesbaar wordt).
Vandaag (29 oktober 2015) staat er in het katern V een artikel over het promotie-onderzoek van Maarten Asscher over auteurs die in de gevangenis schrijven.
Onder hen (uiteraard) Oscar Wilde, die tot twee jaar gevangenisstraf werd veroordeeld, vanwege immoreel gedrag (‘gross indecency’). Maar ik mis in Asschers studie de Franse dichter Paul Verlaine die, na een mislukte, halfhartige aanslag op zijn vriend/minnaar Arthur Rimbaud eveneens twee jaar in het cachot verdween (terwijl Rimbaud nota bene zijn aanklacht had ingetrokken).
Verlaine componeerde er zijn eigen De profundis (de lange brief die Wilde naar aanleiding van zijn verblijf in het gevang schreef) in de vorm van niet atijd even verteerbare verzen; hij hervond tussen de vier muren namelijk zijn christelijke geloof en dat is voor een dichter vaak niet een bron van fraaie poëzie. Zijn bundel Sagesse (Wijsheid) is grotendeels de neerslag van zijn verblijf in de gevangenis.
Liever gedenk ik Verlaine met Chanson d’automne, Herfstlied (hoe toepasselijk op deze grijze, doodstille herfstdag eind oktober). Een van zijn mooiste gedichten vind ik. Hierin is Verlaine zijn adagium “De la musique avant toute chose” zeer getrouw:
Chanson d’automne
Les sanglots longs
Des violons
De l’automne
Blessent mon coeur
D’une langueur
Monotone.
Tout suffocant
Et blême, quand
Sonne l’heure,
Je me souviens
Des jours anciens
Et je pleure;
Et je m’en vais
Au vent mauvais
Qui m’emporte
Deçà, delà
Pareil à la
Feuille morte.
Een vertaling daarvan luidt:
Herfstlied
Droeve tonen
van violen
die in ’t najaar klinken
laten mijn hart
in verlangende smart
verzinken.
De keel gesnoerd,
doodsbleek, geroerd
als klokken luiden,
denk ik nog aan
wat is gegaan
en wil ik huilen.
En ik moet voort
waar wind mij voert,
mee op zijn boze pad,
van hier naar daar,
als was ik maar
een najaarsblad.
(vert. M.H. Teunissen)
