Vandaag (8 september 2019) wil ik nog even terugkomen op gisteravond. Toen zat ik namelijk in het openluchttheater van Diever. De gang daarnaartoe in de nazomer is voor mij een jaarlijkse traditie, al vanaf 1985. Het is elk jaar weer bijzonder de zomer uit te zwaaien in het zeer sfeervolle Dieverse openluchttheater dat midden in een bos ligt.
Sinds Jack Nieborg in 2000 het stokje overnam van Wil ter Horst-Rep (die ik indertijd schertsend ’tante Wil’ noemde) is het daarbij de gewoonte het ene jaar een komedie en het jaar daarop een tragedie op te voeren.
Vorig jaar werd King Lear opgevoerd, dus was het dit jaar weer de beurt aan een blijspel. Maar dat werd het niet echt: Measure for measure heet een komedie te zijn, maar het woord ’tragikomedie’ is meer van toepassing. Maat voor maat wordt ook wel een ‘problem play’ genoemd.
Zoals de website www.williamshakespeare.net het terecht stelt: ‘ It’s widely considered one of Shakespeare’s “problem plays,” meaning it shifts drastically between comedy and very dark tragedy.’
De opvoering was ook minder kolderiek dan voorgaande jaren, toen er zich op het toneel af en toe ronduit Theater van de lach-achtige taferelen afspeelden, met druk heen en weer rennende spelers die zich dan razendsnel moesten verstoppen.
Lachsalvo’s zoals die hadden geklonken tijdens bijvoorbeeld Love’s Labour’s Lost (in 2014) bleven dit jaar uit. En aan het eind werd er een vuistregel van de (Shakespeareaanse) komedie geschonden: niet alle mensen die voor elkaar bestemd waren trouwden met elkaar.
Isabela blijft, als verder iedereen van het toneel verdwenen is, als enige over, ten prooi aan een innerlijke strijd. ‘Uiteindelijk moet ook Isabella zich aan de mannelijke overmoed onderwerpen. Dat levert een fraai en intens eenzaam slotbeeld op.’ schrijft De Volkskrant in een overigens lovende recensie.
Maar in de uitvoering van Measure for measure van Jack Nieborg werd gebroken met de wetten van de pure komedie: in een raszuiver blijspel wordt er lustig getrouwd en is het uitgesloten dat er ook maar één iemand eenzaam achterblijft, zoals nu Isabella die misschien het huwelijksaanzoek van de hertog afslaat en wellicht alsnog kiest voor het kloosterleven.
Hierin wijkt Nieborg af van het Engelse origineel, want in Shakespeare’s tekst staat helemaal aan het eind de toneelaanwijzing: Exeunt omnes, oftewel allen gaan af. En dat suggereert toch dat Isabella eieren voor haar geld kiest en de hertog volgt.
Volgend jaar wordt het 75-jarig bestaan van het theater gevierd. Volgens de beheerder van de camping waar wij elk jaar verblijven tijdens het ‘Shakespeare-weekend’ zouden er dan twee stukken door elkaar gespeeld worden… Mmm… ik houd van een experiment, maar wat mij betreft speelt het Dieverse gezelschap dan gewoon weer een gedegen tragedie. Ik stel Julius Caesar voor, want dat stuk is sinds mijn geboortejaar (1963) niet meer in Diever gespeeld.
