De column van Alex Mazereeuw over de documentaire Van Norma Jeane tot Marilyn Monroe stond al eerder in De Volkskrant, maar ik kom er vandaag (4 december 2022) pas toe om die docu terug te kijken.
Marilyn Monroe heeft me altijd al gefascineerd; niet voor niets heb ik al verschillende keren een weblogbijdrage aan haar gewijd. En ik sta nog steeds wel achter wat ik over haar schreef in augustus vorig jaar: ‘Ik heb Marilyn altijd een zeer intrigerende actrice gevonden; niet per se heel goed, maar wel zo boeiend dat ik bijna alle films heb gezien waarin ze een (hoofd)rol speelt.’
Mazereeuw (en ook Rinskje Koelewijn in de NRC) schrijft over de nachtmerries die in de coulissen van de droomfabriek Hollywood altijd op de loer lagen in de vorm van sigaren rokende, machtige filmbazen voor wie het de gewoonste zaak van de wereld was om seks te eisen in ruil voor een filmrol.
Monroe stelt berustend vast dat ‘het’ altijd onderdeel was van het werk als model en actrice. De voice-over, waarvan de teksten zijn samengesteld uit interviews met Monroe en fragmenten uit haar dagboek en haar autobiografie, zegt daarover: ‘Ik vond het jammer dat het zo moest gaan, maar ik had een lange weg te gaan. En ik moest veel reclame maken om daar te komen.’ Waarbij ‘reclame maken’ dus tevens een eufemisme is voor ‘ik rol van jou, jij seks van mij’.
Er lijkt sinds de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw niet veel veranderd in de filmbusiness. Denk maar aan seksroofdieren als Harvey Weinstein die hun positie uitbuitten waardoor jonge vrouwen alleen via het witte laken op het witte doek verschenen.
De wijze Schopenhauer zei al ergens in het begin van zijn hoofdwerk Die Welt als Wille und Vorstellung dat het motto van de geschiedenis lijkt te zijn: Eadem sed aliter, hetzelfde maar anders. Maar goed, terug naar Marilyn Monroe.
De tragiek van ‘The Bombshell‘ was dat ze wist dat ze haar lichaam moest inzetten om ergens te komen. Daarvoor heeft ze ook heel wat gesleuteld aan dat zelfde lichaam: ze blondeerde haar haar, liet zich opereren voor een hogere haarlijn (net als Rita Hayworth) en onderging een gebits- en neuscorrectie. Daarna was haar ‘creatie’ af. In Niagara uit 1953 krijgt ze eindelijk een hoofdrol. Ze heeft daarin de look die we zo goed van haar kennen. Zoals de voice-over het stelt: ‘At that day she found her face and never strayed from it again.’
Het is een bepaald tragisch beeld dat oprijst uit de documentaire Van Norma Jeane tot Marilyn Monroe: Monroe was het slachtoffer van een levensgroot misverstand: mannen maakten van haar een personage dat ze graag in haar wilden zien, maar ze deden nooit (genoeg) moeite om de ware Marilyn Monroe te vinden. En eigenlijk vat de zin die ze uitspreekt in Gentlemen prefer blondes (in het fragment vanaf 1:18) haar hele tragiek samen: ‘I can be smart when it’s important, but most men don’t like It.’
Marilyn Monroe wist dat ze het publiek, dat vormeloze, wispelturige, vraatzuchtige beest, nodig had: ‘From the age of thirteen, I knew I belonged to the public and to the world, not because I was talented or even beautiful, but because I never belonged to anything or anyone else. The public was the only family, the only prince charming and the only home I ever dreamed of.’ Een nogal treurige constatering. De titel van Lou Reeds tiende soloalbum Growing up in public had de titel van haar autobiografie kunnen zijn.
