Dit zal weldra het beeld zijn van een
ijsbeer op de Noordpool
Vandaag (14 april 2014) ben ik helemaal niet zo somber uit bed gestapt, maar ik ben bang dat ik er wel neerslachtig instap. Ja, jongens en meisjes, dit wordt voor de verandering eens een zwartgallig stukje. Hoe dat zo? Nou, hierom: 'Je kunt de wereld niet redden, het is al te laat.' is de titel van een artikel dat in de Vrij Nederland van deze week staat.
De loodzware boodschap van dat stuk is: 'wat we ook doen, de opwarming van de aarde is onomkeerbaar'. We kunnen alleen de schade wat beperken, maar de reeds aangebrachte schade tenietdoen kunnen we wel vergeten.
Deze uiterst sombere toekomstvoorspelling komt niet uit de koker van een of andere obscure onheilsprofeet die wil dat wij ons bekeren, maar van de alom gerespecteerde klimaatexpert Clive Hamilton. Hamilton schreef er een boek over: Requiem for a species.
Het schrijven van het boek was bepaald geen pretje: Requiem schrijven was een onaangename ervaring', geeft hij toe. Twee jaar daarvoor had hij een schokkend artikel van onderzoekers Kevin Anderson en Alice Bows over de klimaatproblematiek gelezen en was daardoor in een depressie geraakt. Dat een conclusie je niet welgevallig is, is nog geen reden er geen aandacht aan te besteden, zo hadden deze beide onderzoekers gesteld ('disliking a conclusion is not a good basis for disregarding it').
Hamiltons, wat je zou kunnen noemen, 'nonfictiedystopie' is, zo stelt hij 'een verhaal over de strijd in onszelf tussen de krachten die ons er toe zouden moeten hebben gebracht om de aarde te beschermen – onze verbinding met de natuur en ons denkvermogen – en de krachten die uiteindelijk aan het langste eind trekken – onze hebzucht, ons materialisme, onze vervreemding van de natuur.'
Deze volgens mij helaas volkomen juiste contatering stemt weemoedig, boos en gelaten tegelijk, zo het ooit mogelijk is deze drie emoties tegelijkertijd te ervaren. Hoe hebben we het als mensheid, met al ons verstand, technologie en gehechtheid aan het leven, ooit zover kunnen laten komen?
Het idiote doet zich alleen voor dat Hamilton erop wordt aangekeken. Hem wordt verweten jonge activisten hun 'toekomst te stelen.' Immers, waarom zou je je nog inzetten voor het behoud van de natuur, als al die inspanningen toch vergeefse moeite blijken te zijn?
Hamilton schept er geen behagen in om ons, vanuit een superieure positie, eens lekker de stuipen op het lijf te jagen. Nee, hij doet het, omdat hij het als zijn droeve plicht voelt: 'Door uiteen te zetten wat ons te wachten staat, kunnen we ons er beter op voorbereiden.'
Het nadeel van het rondbazuinen van een zeer impopulaire boodschap is dat mensen er niet naar willen luisteren en dat tegenstanders heel gemakkelijk de wind in de zeilen krijgen. Zo zijn er klimaatsceptici die mensen als Hamilton verdacht of belachelijk maken. Zij houden de mensheid juist voor: laat je niet bang maken, mensen, het valt allemaal wel mee, je kunt gewoon doorconsumeren, we vinden te zijner tijd wel een oplossing.
Kijk, dat willen we horen. Dat we minder energie moeten gebruiken, de auto vaker of helemaal moeten laten staan en beslist niet meer per vliegtuig naar een vakantiebestemming mogen, is daarom aan dovemansoren gericht.
In Hamiltons woorden: 'Slechts een handjevol wetenschappers die zelf geen onderzoek doen, voert ideologische oppositie tegen bergen klimaatonderzoek. Ze worden uitgezocht door rechtse denktanks en politici als de Amerikaanse senator James Inhofe en gepresenteerd alsof ze dezelfde legitimiteit hebben. Het is een briljante tactiek.'
Mmm… al met al niet bepaald hoopgevend. Wat kunnen we nog doen? Hamilton biedt niet echt een oplossing, want tegen het eind van het vraaggesprek met de beide VN-journalisten begint hij over 'een spiritueel leider voor een massabeweging' tegen de global warming-apathie. Dit is niet het sterkste deel van zijn betoog. Sowieso is zijn verklaring dat hij door een 'diep-religieuze ervaring tot meditatie is geraakt' nogal ongelukkig, want het verschaft zijn tegenstanders munitie om gaten te schieten in zijn wetenschappelijke integriteit.
Maar blijft de vraag: wat rest ons nog te doen? Wat voor stappen kunnen wij nog ondernemen tegen de opwarming van de aarde? Ik vrees, heel onwetenschappelijk, alleen nog maar: tegen beter in hopen dat er op termijn t�ch een oplossing voor wordt gevonden. Ik weet het, het is vrij mager om jullie mee naar bed te sturen, maar het is niet anders.
