Vandaag (1 februari 2019) staat er een lang artikel van Gidi Heesakkers in De Volkskrant. Het gaat over De suppoost, de nieuwe voorstelling van Freek de Jonge (of: Preek de Jonge of Freek de Oude, net wat jullie willen). Het is nadrukkelijk géén recensie; Heesakkers heeft haar oordeel met opzet uitgesteld. Uit mededogen met de programmamaker…
Het kan verkeren. Ooit maker van baanbrekend cabaret, aanvankelijk met zijn muzikale maatje Bram Vermeulen en later als soloartiest, is De Jonge geleidelijk aan verworden tot grumpy old man, domineeszoon-die-ook-ging-preken-maar-die-zijn-humor-onderweg-was-verloren en dan nu tot…ja, beklagenswaardige oude man bij wie klaarblijkelijk alzheimer en/of dementie op de loer ligt. Ik vind dit droevig, want het is nooit leuk om een oude held zo roemloos te zien vallen.
In het Volkskrantartikel zinspeelt De Jonge op het naderende einde van zijn carrière en noemt hij de vergeetachtigheid die hem momenteel parten speelt:
‘Hij was hele stukken vergeten, essentiële stukken, onder meer door een voorval met een technicus voor aanvang. Misschien speelde ook zijn leeftijd een rol, suggereerde Freek, kon hij niet meer zo goed schakelen en in de zogenoemde ‘flow’ raken wanneer zich zo’n akkefietje voordeed.’
Iets dergelijks was al eerder gebeurd: in een Volkskrantartikel van bijna een jaar geleden stond de volgende pijnlijke passage:
‘De Jonge reproduceert hele stukken conférence die veel toeschouwers woordelijk uit hun hoofd kennen, maar hijzelf niet meer. Het absorptievermogen van de hersenen neemt af en dus bedient hij zich veel van de iPad, net als in zijn eigen recente soloprogramma’s.
Ooit, lang geleden, was ik fan van Neerlands Hoop en later van Freek de Jonge solo. Ik behoorde tot die mensen die hele stukken tekst van het komische duo uit zijn hoofd kende.
Ik was negentien toen ik in De Harmonie in Leeuwarden naar De Mars ging en ik vond het programma geweldig. Maar dat was lang geleden (1982 om precies te zijn ).
Later verflauwde mijn belangstelling voor de verrichtingen van De Jonge steeds meer. Ik ben in mijn geliefde woonplaats G… nog eens naar een voorstelling van hem geweest.
Tekenend: ik weet de titel van het programma niet eens meer. Wel weet ik dat De Jonge zich toen in het tijdsbestek van een minuut zes keer versprak en dat had mij toen met plaatsvervangende schaamte vervuld: Freek de Jonge, mijn voormalige held die altijd zó rad van tong was, struikelde nu over zijn woorden?! Iets in mij besloot toen nooit meer naar een conference van hem toe te gaan.
Zelf vat hij de tragiek van de aan aandacht verslaafde artiest die eigenlijk zou moeten stoppen maar die toch maar weer doorgaat omdat hij gewoon niet anders kan, wel treffend samen:
‘Het niet willen afhaken. De manier waarop je losgelaten wordt door je omgeving, dat mensen simpelweg niet meer in je geïnteresseerd zijn. Je hele leven heb je de glorie meegemaakt van de aandacht en opeens voel je het wegglijden.’
Tot de grootsheid van een kunstenaar behoort ook het scherpe besef wanneer je moet stoppen. Tevelen zijn al te lang doorgegaan. De houdbaarheidsdatum van Freek de Jonge is al jaren geleden verstreken. En ik weet wel: je kunt pas oordelen over een voorstelling als je hem gezien hebt. Maar met mijn ervaringen van de laatste jaren over de evolutie van het talent De Jonge in het achterhoofd is er geen haar op datzelfde achterhoofd die eraan denkt naar zijn nieuwste programma te gaan kijken.
Nee, dan denken we liever terug aan de hoogtijdagen van Neerlands Hoop…
