Floris Albrecht als Richard III
Wat? zullen jullie zeggen, wat is er afgelopen zaterdagavond (10 september 2016) gebeurd? Nou, niets schokkends, maar ik was bij een van de laatste opvoeringen van dit jaar van de Shakespeare-tragedie Richard III in het openluchttheater van Diever.
Trouwe lezertjes van mijn weblog weten dat ik daar al sinds meer dan dertig jaar heen ga en daar een weekeinde op camping Diever aan vastknoop. Zo ook dit weekend.
De gang naar Diever is voor mij elk jaar ook – en vooral – het uitluiden van de zomer; nog is het officieel zomer, maar de herfst zit al in de nerven, het hemelsblauw overdag is bleker en herfstdraden beginnen ons al in te spinnen. Weemoed, jongens en meisjes, weemoed.
Het blijft een heerlijke ervaring om dan ’s avonds in het bos in het openluchttheater te zitten en de eeuwige waarheden van de grote William door de lucht te horen vliegen, terwijl het donker de toeschouwers als een toneeldoek toedekt. Extra sfeerbepaler die zaterdagavond was een mannetjesbosuil die zich verscheidene keren liet horen. Schitterend.
Vertalen blijft trouwens een vak; ik vond op internet een vertaling van Jan Jonk van Richard III. De prachtige beginregels van het koningsdrama ‘Now is the winter of our discontent/Made glorious summer by this son of York’ worden bij hem, getrouwelijk overgezet zijnde in de Nederlandse taal:
‘Nu, na onze winter vol gramstorigheid,
is het stralend zomer, met zo’n zon van York;’
Tsja, voor een Nederlander is het te begrijpen, maar daar is dan ook alles mee gezegd.
Nee, dan de vertaling van Jack Nieborg. Hij heeft behoorlijk moeten snijden, zegt hij zelf in het voorwoord in het programmaboekje (‘Het stuk is te lang en het is te veel’ en ‘Met betrekking tot de lengte van het stuk valt inkorten niet mee omdat je bijna altijd zit te snijden in iets aangenaams’).
Elders zegt Nieborg daar het volgende over: ‘Bij het vertalen van Shakespeare gaat er veel van het origineel verloren. Er zijn bekwame vertalers die hun best doen om zo dicht mogelijk bij het origineel in de buurt te blijven. Voor hen is het “origineel “heilig en dat origineel betreft dan de tekst van Shakespeare zoals die ongeveer vierhonderd jaar geleden gedrukt is. Ik doe dat niet.’
Ik moet zeggen dat ik het betreur dat er gesneden wordt in de tekst van de Grote Bard uit Stratford, maar dat Nieborg het Shakespeare-Engels zeer behendig heeft vertaald naar soepel, hedendaags Nederlands dat goed bekt en toch het plechtstatige van de originele tekst grotendeels behoudt.
Onderstaand mijn gedicht Openluchtspel dat ik een paar jaar geleden schreef over het openluchttheater. Toegegeven, niet mijn beste gedicht, maar het geeft toch wel een aardig sfeerbeeld van een toneelstuk midden in het bos op een nazomeravond:
Openluchtspel
Naarmate ook de intrige
duisterder wordt
komt nog een toneellamp
vanuit de engelenbak
meekijken over de schouders
van de vaste figuranten.
Vanuit hun tijdelijke graf
leggen souffleurs
de tot leven gewekten
woorden in de mond.
Het koor ruist rondom.
Verre woorden gevangen
met een ganzeveer
kregen de vlucht
van een vogel.
De eb van het slotapplaus
zuigt ruimte
voor de nachtgeesten
waar het stuk al over sprak.
© André Degen
