Je zou zeggen, in zo’n idyllische omgeving (Châtillon-sur-Seine) kún je haast niet ongelukkig zijn (klik op de foto voor een VERGROTING).
Wat lees ik vandaag (11 februari 2016) tot mijn verbazing in de Volkskrant? De Fransen – toch de bewoners van het mooiste land op aarde – zijn helemaal niet zo gelukkig als je op basis van hun leefomgeving zou denken!
In een geluksscoregrafiek van het World Database of Happiness (aangestuurd door onze eigen ‘geluksprofessor‘ Ruut Veenhoven) bungelt l’ Hexagone ergens triestig in de staartgroep, boven niet al te gezellige landen als Irak en Afghanistan (waarvan je je wel kunt voorstellen dat de bewoners graag wat meer levensgeluk zouden willen).
Volgens de Fransman Gaël Brulé, die vandaag promoveert bij Ruut Veenhoven, hangt het Franse miezemuizen samen met de hiërarchische samenleving in la douce France. Dat piramidedenken begint al in het onderwijs, waar leerlingen niet geleerd wordt zelfstandig te denken, maar de autoriteit van de leraar moeten accepteren.
Die mentaliteit van ‘kop houwen, ik ben hier de baas’ zou de Fransman later weer tegenkomen op de werkvloer. Voor de oorsprong naar die autoritaire mentaliteit in onderwijs en de werkomgeving verwijst Brulé naar het verleden: ‘Eeuwenoude culturele patronen spelen een rol. Van oudsher was het feodale, agrarische en katholieke Zuid-Europa hiërarchischer dan de protestantse handelssteden in het Noorden.’
‘Veel Fransen zeggen dat ze tamelijk weinig controle over hun leven hebben’, zegt Brulé. Wanneer de Volkskrant-interviewer dan tegenwerpt dat de Fransman niet minder keuzevrijheid heeft dan een Duitser, Engelsman of Belg, antwoordt de promovendus van Geography of Happiness:
‘Het verschil zit vooral in de psychologische vrijheid: heb je het lef en het zelfvertrouwen om je leven in eigen hand te nemen, om je eigen keuzes te maken, zelfs als je omgeving het er niet mee eens is?’
Als ik dat lees, denk ik: dat geldt toch voor élk individu? Hoeveel boeken zijn er in vroeger tijden – ook buiten Frankrijk – niet geschreven waarin de hoofdpersoon sociale druk het hoofd moest bieden en alle moeite van de wereld moet doen om zich te bevrijden van knellende maatschappelijke banden om zijn of haar eigen weg te kunnen gaan? Zou dat allemaal terug te voeren zijn op een hiërarchische samenleving? In Nederland – toch een veel ‘plattere’ samenleving – spelen dat soort problemen toch net zo?
Trouwens, als je vandaag een paar berichten samenvoegt, moet je wel tot de conclusie komen dat een boer in Bretagne zo’n beetje de ongelukkigste mens van Frankrijk c.q. Europa is.
En ik als dromerige jongeling nog wel denken, wanneer ik met mijn ouders naar de altijd zonnige Midi ging, dat de mensen die daar woonden wel gelukkig moesten zijn. Dat dat dus niet zo is, biedt me achteraf een beetje troost.
Het is wel passend om dit stuk met een citaat te eindigen van een Franse denker (Chamfort) die over geluk zei: ‘Le bonheur n’ est pas chose aisée: il est très difficile de le trouver en nous et il est impossible de le trouver ailleurs.’ Oftewel: het geluk is geen gemakkelijke zaak: het is erg moeilijk om het in onszelf te vinden en het is onmogelijk het elders te vinden. Dat jullie het maar even weten.
